Три генерации Радојичиќ од Мачкат познато село кај Златибор го започнаа семејниот бизнис, го развија и го усовршија. Четвртиот се подготвува да го земе бизнисот во свои раце, и уште поуспешно да го продолжи она што го започнале нивните предци.
Јована (17) и Вељко (15), брат и сестра, со мајка им и татко им работат на производство на пршута, колбаси, сланина, кулен, постелнина, разни сушени месни деаконии по кои е познато ова село кај Златибор.
Јована е средношколка во Ужице, а Вељко ученик во Земјоделското училиште во Пожега, а воедно се занимаваат и со традиционални занаети. Имаат и сестра и брат, кои одат во основно училиште.
Семејствата со три или четири деца не се невообичаени во Макат. Ова планинско село во Србија не старее, но бројот на жители се зголемува. Мачката има училиште, градинка, патиштата и се како во град, асфалтирани и осветлени.
Причината е токму – правењето пршута, работа од која добро се живее, но која бара целодневна посветеност.
– Производството на висококвалитетна стока значи рано станување, негување на стоката, солење, кревање и вадење на месото, по цел ден одење по амбари – кланици – сушари.
За сето тоа јас и сестра ми треба да одиме на училиште. Луѓето се жалат дека производите од Мачкат се скапи, но никој не прашува колку труд вложуваме и која е цената на добитокот – вели Вељко Радојичиќ.
Тој сака да биде ветеринар и сакаше тој повик да му биде уште покорисен на неговото семејство во бизнисот од кој живее. Решил, ќе остане во селото и ќе се занимава со правење сушени производи од месо. Господи на здравје, следниот ден ќе го наследат неговите деца.
На 21. Саем за суво месо, популарните „Пршутијада“ во Мачкато, Јована и Вељко сами се продаваа на штандот, за што од својата машина за сушење подготвија зарумено месо.
– Стоката е скапа и се помалку ја има во понуда. Во нашето маало има четири-пет крави, а порано имаше 50. Чувавме 15 говеда. Затоа телешката пршута е 2.800 динари, додека била 1.800-2.000, свинската пршута од 1.200 пораснала на 1.500, сланината „скокнала“ од 1.200 на 1.500. Најмалку поскапе колбасот, изнесува 1.000 динари – вели Јована што влијаело на поскапувањето на „Пршутијада“.
Малите Радојичиќи не се запознаени со цената на стоката, бидејќи не се занимаваат со тој дел од бизнисот, но нивните постари колеги рекоа дека до пред една година стоката се плаќала од едно до две евра за килограм жива тежина, а сега бараат од две и пол до три евра. Цената на свињите сега е 250 динари.
– Преработеното месо се нанижува на јажиња и се посолува. Во саламура стои околу 15 дена, а потоа се посолува со вода и преку ноќ. Следниот ден се закачува на решетката за сушење и се суши во чадот од буковото дрво три недели. Тоа е целата тајна на пршутата од Маката.
Прокељот мора да биде добро сува, да има златна боја на пресекот, а кората да биде природно руменила. Со исклучок на куленот во кој се додава лута пиперка, во нашите производи нема ништо друго освен месо и сол. Останавме верни на традицијата, правиме се како што правеше нашиот прадедо – рече Јована.
Нивниот прадедо се преселил во Мачкат на мираз од Стапар кај Ужице. Во тоа време тука беше попопуларно производството на суво месо. Направил дрвена машина за сушење и ја започнал работата што ја продолжиле неговите потомци, тука се Јована и Вељко како четврта генерација во Радојиќиќи, која останала верна на традицијата.
Како што рекоа братот и сестрата, единствената разлика во однос на минатото е што производството се одвива во посовремени капацитети. Деда ја издржа конкуренцијата, па изгради машина за сушење „копчиња“, кланица, фабрика за преработка и пакување месо. Некогаш немаше машина за сечење месо – уред што се користи за сечење месо, комори за замрзнување, уреди за полнење колбаси. Денес Радојичиќите имаат се.
Радојичиќ чува свињи за производствени цели. Овците делумно им се од трлото, а делумно ги купуваат. Купуваат добиток од околните Златиборски села, а за колење го плаќаат добитокот.
– Прво почнавме да продаваме на пазарот во Прибој, а оттаму се преселивме на пазарот во Ужице. Сега главен пазар ни е Белград. Бидејќи татко ни е во главниот град за викенди, јас и сестра ми преземаме голем дел од работата. Воопшто не е лесно, но никој не бега од работа кога може да заработи од неа. И во лето и во зима – во куќата влегувате само преку ден кога треба да јадете – рече Вељко.
Нивниот најголем проблем е нелојалната конкуренција во Белград. Кој знае каде, под името „мачкачка“ продаваат пршута што не е, додека муштериите знаат да наседнат на неа.
